طاق شاه عباسی قدیمی ترین و بزرگ ترین سد قوسی جهان

کمتر کسی پیدا می‌شود که از جاذبه‌های تاریخی طبس شنیده باشد و نام طاق شاه عباسی به گوشش نخورده باشد. بنایی که شاید دیدنی‌ترین اثر تاریخی طبس به شمار بیاید و یکی از جاذبه‌های فراموش نشدنی که چندین لقب تکرار نشدنی را همراه خود دارد.

برای دیدن طاق شاه عباسی که به سد شاه عباسی هم معروف است، باید به روستای ۷۰۰ ساله خرو و در فاصله ‪۲۷‬ کیلومتری شهر طبس سفر کنید.

طاق شاه عباسی پر رکورد‌ترین بنای تاریخی ایران است ! سدی با ۶۰ متر ارتفاع که نه تنها لقب قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان را با خود یدک می‌کشد، بلکه به مدت ۵۵۰ سال هم به عنوان بلند‌ترین سد در جهان شناخته می‌شد. اما سد شاه عباسی یک لقب دیگر هم دارد که هنوز هیچ سدی موفق به تصاحب آن نشده است: نازک‌ترین سد جهان که به خاطر عرض تاج یک متری‌اش به این نام شناخته می‌شود.

در پایین این بند،  طاقی است آجری که پاکار آن بر کوههای سنگی دوطرف رودخانه قرار دارد . 11متر بلندای طاق با پهنای متغییر، به گونه ای بی مثال است .در گذشته با ایجاد طاقی بر روی رودخانه ، در محلی که باید بند جا می گرفته ،مانع حرکت آب نمی شدند و بنایی بند را که مدتهای مدیدی طول می کشیده ، اجرا می کردند .پس از اتمام ساختمان بند ،با تونل کوچک انحرافی، آب را منحرف می کردند تا زیر طاق با مصالح محکم مسدود شود .سپس تونل انحرافی، مسدود شده آب به مسیر اصلی باز می گشته و در پشت سد انباشته می شده وبالای بند در آخرین مرحله. طاق شاه عباسی با قلوه سنگهایی ساخته شده که این امر به فرموده شاه عباس صورت پذیرفته . طاق شاه عباسی شاهکار معماری باستانی در منطقه است که پیشینیان با هدف جلوگیری از هدر رفت آب و سیلابهای فصلی اقدام به ساخت آن نموده اند.این طاق زیبا و مستحکم باریک و متشکل از صخره های آهکی قد بر افراشته و ازنظر شرایط زمین شناسی در بهترین محل ممکن ساخته شده است .در واقع طاق شاه عباسی نوعی سد قوسی است که از استحکام ویژه ای برخوردار است .

طاق شاه عباسی در نزدیکی چشمه آب گرم مرتضی علی قرار دارد بالاتر از این چشمه، دره تنگی وجود دارد که در آن طاق شاه عباسی بنا شده است. قدمت این طاق را به دوره صفویه نسبت می دهند و معتقدند که سنگ نگاره‌های بزکوهی که بر آن حک شده اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌های طاق دعا می کنند.

این چشمه در آن واحد دو بخش سرد و گرم دارد که به موازات یکدیگر جریان پیدا می کنند. به این معنی که یک سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است و شما با قدم زدن در آن می توانید یک پای خود را در آب سرد چشمه فرو کنید و پای دیگرتان را در آب گرم آن!دلیل این اتفاق آن است که آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می کند که گاهی به 10درجه هم می رسد! غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این آب ها تا مسافت حدود سیصد متری بستر رودخانه هم پیش بروند در حالی که به طور کامل با هم مخلوط نشده اند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند! به این ترتیب می بینید که در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد.

گردآوری:تابناک باتو
منابع:طبس نیوز،